Bảng ngày giờ tiết khí năm 1498
Tiết khí thực chất là 24 điểm đặc biệt trên quỹ đạo chuyển động của Trái Đất khi quay xung quanh mặt trời. Khi ta chia mặt phẳng thành 360 độ thì tương ứng mỗi một tiết khí cách nhau 15 độ. Ngày bắt đầu một tiết khí là những ngày mặt trời ở các vị trí toạ độ nhất định.
Theo đó, trong một năm có 24 tiết khí theo lịch vạn niên. Đó là những ngày mà mặt trời nằm ở các kinh độ: 0°, 15°, 30°, 45°, 60°, 75°, 90°, 105°, 120°, 135°, 150°, 165°, 180°, 195°, 210°, 225°, 240°, 255°, 270°, 285°, 300°, 315°, 330°, 345° so với Trái Đất.

Khi ta chia mặt phẳng thành 360 độ thì tương ứng mỗi một tiết khí cách nhau 15 độ
Có 2 yếu tố làm ảnh hưởng tới khoảng cách giữa các tiết khí cạnh nhau:
Vì vậy, khoảng cách giữa 2 tiết khí gần nhau sẽ dao động trong khoảng 14-16 ngày. Ta có thể quan sát kỹ hơn bảng ngày giờ tiết khí năm 1498 dưới đây:
STT | Tháng | Tiết khí | Kinh độ mặt trời | Ngày dương lịch | Ngày âm lịch |
---|---|---|---|---|---|
1 | 12 (Sửu) | Tiểu hàn | 285° | 27.12.1497 10:42 | 04.12.1497 |
2 | Đại hàn | 300° | 11.01.1498 04:22 | 19.12.1497 | |
3 | 1 (Dần) | Lập xuân | 315° | 25.01.1498 23:18 | 04.01.1498 |
4 | Vũ thuỷ | 330° | 09.02.1498 20:20 | 19.01.1498 | |
5 | 2 (Mão) | Kinh trập | 345° | 24.02.1498 19:53 | 04.02.1498 |
6 | Xuân phân | 0° | 11.03.1498 22:31 | 19.02.1498 | |
7 | 3 (Thìn) | Thanh minh | 15° | 27.03.1498 04:14 | 05.03.1498 |
8 | Cốc vũ | 30° | 11.04.1498 13:18 | 20.03.1498 | |
9 | 4 (Tỵ) | Lập Hạ | 45° | 27.04.1498 01:09 | 07.04.1498 |
10 | Tiểu mãn | 60° | 12.05.1498 15:42 | 22.04.1498 | |
11 | 5 (Ngọ) | Mang chủng | 75° | 28.05.1498 07:58 | 08.05.1498 |
12 | Hạ chí | 90° | 13.06.1498 01:31 | 24.05.1498 | |
13 | 6 (Mùi) | Tiểu thử | 105° | 28.06.1498 19:09 | 09.06.1498 |
14 | Đại thử | 120° | 14.07.1498 12:20 | 25.06.1498 | |
15 | 7 (Thân) | Lập thu | 135° | 30.07.1498 03:54 | 12.07.1498 |
16 | Xử thử | 150° | 14.08.1498 17:25 | 27.07.1498 | |
17 | 8 (Dậu) | Bạch lộ | 165° | 30.08.1498 04:06 | 14.08.1498 |
18 | Thu phân | 180° | 14.09.1498 11:46 | 29.08.1498 | |
19 | 9 (Tuất) | Hàn lộ | 195° | 29.09.1498 16:10 | 14.09.1498 |
20 | Sương giáng | 210° | 14.10.1498 17:28 | 29.09.1498 | |
21 | 10 (Hợi) | Lập đông | 225° | 29.10.1498 15:53 | 15.10.1498 |
22 | Tiểu tuyết | 240° | 13.11.1498 11:58 | 30.10.1498 | |
23 | 11 (Tý) | Đại tuyết | 255° | 28.11.1498 06:16 | 15.11.1498 |
24 | Đông chí | 270° | 12.12.1498 23:35 | 29.11.1498 |
Ngày và thời điểm của các tiêt khí trong năm 1498
Ví dụ: ngày Lập Xuân là ngày 4 hoặc mùng 5 tháng 2 dương lịch. Khi đó, mặt trời nằm ở vị trí 315 độ trên mặt phẳng không gian của trái đất mà ta quan sát được. Sau ngày Lập Xuân, kéo dài đến ngày 19 hoặc 20 tháng 2. Khi ấy mặt trời đã chuyển sang vị trí 330 độ, có nghĩa là đã kết thúc tiết Lập Xuân bắt đầu bước vào tiết Vũ Thuỷ.
Có một điều thú vị rằng, hầu hết học giả tại Việt Nam đều cho rằng “tiết” và “khí” là 2 phần riêng biệt. Chúng luôn phiên đan xen lẫn nhau, cứ một “tiết” (trung khí) là lại tới một “khí” (tiết khí), bắt đầu từ tiết lập xuân. Tuy nhiên, để cho dễ hiểu và ứng dụng thì ngày nay chúng ta vẫn thường gọi chung là tiết khí, hoặc ngắn gọn là tiết.