Bảng ngày giờ tiết khí năm 1509
Tiết khí thực chất là 24 điểm đặc biệt trên quỹ đạo chuyển động của Trái Đất khi quay xung quanh mặt trời. Khi ta chia mặt phẳng thành 360 độ thì tương ứng mỗi một tiết khí cách nhau 15 độ. Ngày bắt đầu một tiết khí là những ngày mặt trời ở các vị trí toạ độ nhất định.
Theo đó, trong một năm có 24 tiết khí theo lịch vạn niên. Đó là những ngày mà mặt trời nằm ở các kinh độ: 0°, 15°, 30°, 45°, 60°, 75°, 90°, 105°, 120°, 135°, 150°, 165°, 180°, 195°, 210°, 225°, 240°, 255°, 270°, 285°, 300°, 315°, 330°, 345° so với Trái Đất.

Khi ta chia mặt phẳng thành 360 độ thì tương ứng mỗi một tiết khí cách nhau 15 độ
Có 2 yếu tố làm ảnh hưởng tới khoảng cách giữa các tiết khí cạnh nhau:
Vì vậy, khoảng cách giữa 2 tiết khí gần nhau sẽ dao động trong khoảng 14-16 ngày. Ta có thể quan sát kỹ hơn bảng ngày giờ tiết khí năm 1509 dưới đây:
STT | Tháng | Tiết khí | Kinh độ mặt trời | Ngày dương lịch | Ngày âm lịch |
---|---|---|---|---|---|
1 | 12 (Sửu) | Tiểu hàn | 285° | 27.12.1508 02:33 | 06.12.1508 |
2 | Đại hàn | 300° | 10.01.1509 20:16 | 20.12.1508 | |
3 | 1 (Dần) | Lập xuân | 315° | 25.01.1509 15:09 | 05.01.1509 |
4 | Vũ thuỷ | 330° | 09.02.1509 12:12 | 20.01.1509 | |
5 | 2 (Mão) | Kinh trập | 345° | 24.02.1509 11:42 | 06.02.1509 |
6 | Xuân phân | 0° | 11.03.1509 14:19 | 21.02.1509 | |
7 | 3 (Thìn) | Thanh minh | 15° | 26.03.1509 19:59 | 07.03.1509 |
8 | Cốc vũ | 30° | 11.04.1509 05:00 | 23.03.1509 | |
9 | 4 (Tỵ) | Lập Hạ | 45° | 26.04.1509 16:48 | 08.04.1509 |
10 | Tiểu mãn | 60° | 12.05.1509 07:18 | 24.04.1509 | |
11 | 5 (Ngọ) | Mang chủng | 75° | 27.05.1509 23:32 | 09.05.1509 |
12 | Hạ chí | 90° | 12.06.1509 17:04 | 25.05.1509 | |
13 | 6 (Mùi) | Tiểu thử | 105° | 28.06.1509 10:42 | 12.06.1509 |
14 | Đại thử | 120° | 14.07.1509 03:53 | 28.06.1509 | |
15 | 7 (Thân) | Lập thu | 135° | 29.07.1509 19:29 | 13.07.1509 |
16 | Xử thử | 150° | 14.08.1509 09:01 | 29.07.1509 | |
17 | 8 (Dậu) | Bạch lộ | 165° | 29.08.1509 19:47 | 14.07N.1509 |
18 | Thu phân | 180° | 14.09.1509 03:28 | 01.08.1509 | |
19 | 9 (Tuất) | Hàn lộ | 195° | 29.09.1509 07:56 | 16.08.1509 |
20 | Sương giáng | 210° | 14.10.1509 09:15 | 01.09.1509 | |
21 | 10 (Hợi) | Lập đông | 225° | 29.10.1509 07:44 | 16.09.1509 |
22 | Tiểu tuyết | 240° | 13.11.1509 03:48 | 02.10.1509 | |
23 | 11 (Tý) | Đại tuyết | 255° | 27.11.1509 22:09 | 16.10.1509 |
24 | Đông chí | 270° | 12.12.1509 15:26 | 01.11.1509 |
Ngày và thời điểm của các tiêt khí trong năm 1509
Ví dụ: ngày Lập Xuân là ngày 4 hoặc mùng 5 tháng 2 dương lịch. Khi đó, mặt trời nằm ở vị trí 315 độ trên mặt phẳng không gian của trái đất mà ta quan sát được. Sau ngày Lập Xuân, kéo dài đến ngày 19 hoặc 20 tháng 2. Khi ấy mặt trời đã chuyển sang vị trí 330 độ, có nghĩa là đã kết thúc tiết Lập Xuân bắt đầu bước vào tiết Vũ Thuỷ.
Có một điều thú vị rằng, hầu hết học giả tại Việt Nam đều cho rằng “tiết” và “khí” là 2 phần riêng biệt. Chúng luôn phiên đan xen lẫn nhau, cứ một “tiết” (trung khí) là lại tới một “khí” (tiết khí), bắt đầu từ tiết lập xuân. Tuy nhiên, để cho dễ hiểu và ứng dụng thì ngày nay chúng ta vẫn thường gọi chung là tiết khí, hoặc ngắn gọn là tiết.