Bảng ngày giờ tiết khí năm 1542
Tiết khí thực chất là 24 điểm đặc biệt trên quỹ đạo chuyển động của Trái Đất khi quay xung quanh mặt trời. Khi ta chia mặt phẳng thành 360 độ thì tương ứng mỗi một tiết khí cách nhau 15 độ. Ngày bắt đầu một tiết khí là những ngày mặt trời ở các vị trí toạ độ nhất định.
Theo đó, trong một năm có 24 tiết khí theo lịch vạn niên. Đó là những ngày mà mặt trời nằm ở các kinh độ: 0°, 15°, 30°, 45°, 60°, 75°, 90°, 105°, 120°, 135°, 150°, 165°, 180°, 195°, 210°, 225°, 240°, 255°, 270°, 285°, 300°, 315°, 330°, 345° so với Trái Đất.

Khi ta chia mặt phẳng thành 360 độ thì tương ứng mỗi một tiết khí cách nhau 15 độ
Có 2 yếu tố làm ảnh hưởng tới khoảng cách giữa các tiết khí cạnh nhau:
Vì vậy, khoảng cách giữa 2 tiết khí gần nhau sẽ dao động trong khoảng 14-16 ngày. Ta có thể quan sát kỹ hơn bảng ngày giờ tiết khí năm 1542 dưới đây:
STT | Tháng | Tiết khí | Kinh độ mặt trời | Ngày dương lịch | Ngày âm lịch |
---|---|---|---|---|---|
1 | 12 (Sửu) | Tiểu hàn | 285° | 27.12.1541 03:02 | 11.12.1541 |
2 | Đại hàn | 300° | 10.01.1542 20:44 | 25.12.1541 | |
3 | 1 (Dần) | Lập xuân | 315° | 25.01.1542 15:34 | 10.01.1542 |
4 | Vũ thuỷ | 330° | 09.02.1542 12:33 | 25.01.1542 | |
5 | 2 (Mão) | Kinh trập | 345° | 24.02.1542 11:56 | 10.02.1542 |
6 | Xuân phân | 0° | 11.03.1542 14:26 | 25.02.1542 | |
7 | 3 (Thìn) | Thanh minh | 15° | 26.03.1542 19:59 | 11.03.1542 |
8 | Cốc vũ | 30° | 11.04.1542 04:52 | 27.03.1542 | |
9 | 4 (Tỵ) | Lập Hạ | 45° | 26.04.1542 16:36 | 12.04.1542 |
10 | Tiểu mãn | 60° | 12.05.1542 06:59 | 28.04.1542 | |
11 | 5 (Ngọ) | Mang chủng | 75° | 27.05.1542 23:13 | 13.05.1542 |
12 | Hạ chí | 90° | 12.06.1542 16:39 | 29.05.1542 | |
13 | 6 (Mùi) | Tiểu thử | 105° | 28.06.1542 10:21 | 16.05N.1542 |
14 | Đại thử | 120° | 14.07.1542 03:27 | 02.06.1542 | |
15 | 7 (Thân) | Lập thu | 135° | 29.07.1542 19:10 | 17.06.1542 |
16 | Xử thử | 150° | 14.08.1542 08:40 | 04.07.1542 | |
17 | 8 (Dậu) | Bạch lộ | 165° | 29.08.1542 19:33 | 19.07.1542 |
18 | Thu phân | 180° | 14.09.1542 03:14 | 06.08.1542 | |
19 | 9 (Tuất) | Hàn lộ | 195° | 29.09.1542 07:50 | 21.08.1542 |
20 | Sương giáng | 210° | 14.10.1542 09:10 | 06.09.1542 | |
21 | 10 (Hợi) | Lập đông | 225° | 29.10.1542 07:48 | 21.09.1542 |
22 | Tiểu tuyết | 240° | 13.11.1542 03:53 | 07.10.1542 | |
23 | 11 (Tý) | Đại tuyết | 255° | 27.11.1542 22:22 | 21.10.1542 |
24 | Đông chí | 270° | 12.12.1542 15:39 | 06.11.1542 |
Ngày và thời điểm của các tiêt khí trong năm 1542
Ví dụ: ngày Lập Xuân là ngày 4 hoặc mùng 5 tháng 2 dương lịch. Khi đó, mặt trời nằm ở vị trí 315 độ trên mặt phẳng không gian của trái đất mà ta quan sát được. Sau ngày Lập Xuân, kéo dài đến ngày 19 hoặc 20 tháng 2. Khi ấy mặt trời đã chuyển sang vị trí 330 độ, có nghĩa là đã kết thúc tiết Lập Xuân bắt đầu bước vào tiết Vũ Thuỷ.
Có một điều thú vị rằng, hầu hết học giả tại Việt Nam đều cho rằng “tiết” và “khí” là 2 phần riêng biệt. Chúng luôn phiên đan xen lẫn nhau, cứ một “tiết” (trung khí) là lại tới một “khí” (tiết khí), bắt đầu từ tiết lập xuân. Tuy nhiên, để cho dễ hiểu và ứng dụng thì ngày nay chúng ta vẫn thường gọi chung là tiết khí, hoặc ngắn gọn là tiết.