Bảng ngày giờ tiết khí năm 1567
Tiết khí thực chất là 24 điểm đặc biệt trên quỹ đạo chuyển động của Trái Đất khi quay xung quanh mặt trời. Khi ta chia mặt phẳng thành 360 độ thì tương ứng mỗi một tiết khí cách nhau 15 độ. Ngày bắt đầu một tiết khí là những ngày mặt trời ở các vị trí toạ độ nhất định.
Theo đó, trong một năm có 24 tiết khí theo lịch vạn niên. Đó là những ngày mà mặt trời nằm ở các kinh độ: 0°, 15°, 30°, 45°, 60°, 75°, 90°, 105°, 120°, 135°, 150°, 165°, 180°, 195°, 210°, 225°, 240°, 255°, 270°, 285°, 300°, 315°, 330°, 345° so với Trái Đất.

Khi ta chia mặt phẳng thành 360 độ thì tương ứng mỗi một tiết khí cách nhau 15 độ
Có 2 yếu tố làm ảnh hưởng tới khoảng cách giữa các tiết khí cạnh nhau:
Vì vậy, khoảng cách giữa 2 tiết khí gần nhau sẽ dao động trong khoảng 14-16 ngày. Ta có thể quan sát kỹ hơn bảng ngày giờ tiết khí năm 1567 dưới đây:
STT | Tháng | Tiết khí | Kinh độ mặt trời | Ngày dương lịch | Ngày âm lịch |
---|---|---|---|---|---|
1 | 12 (Sửu) | Tiểu hàn | 285° | 27.12.1566 04:38 | 17.11.1566 |
2 | Đại hàn | 300° | 10.01.1567 22:15 | 01.12.1566 | |
3 | 1 (Dần) | Lập xuân | 315° | 25.01.1567 17:10 | 16.12.1566 |
4 | Vũ thuỷ | 330° | 09.02.1567 14:02 | 01.01.1567 | |
5 | 2 (Mão) | Kinh trập | 345° | 24.02.1567 13:27 | 16.01.1567 |
6 | Xuân phân | 0° | 11.03.1567 15:48 | 01.02.1567 | |
7 | 3 (Thìn) | Thanh minh | 15° | 26.03.1567 21:22 | 16.02.1567 |
8 | Cốc vũ | 30° | 11.04.1567 06:04 | 03.03.1567 | |
9 | 4 (Tỵ) | Lập Hạ | 45° | 26.04.1567 17:50 | 18.03.1567 |
10 | Tiểu mãn | 60° | 12.05.1567 08:02 | 04.04.1567 | |
11 | 5 (Ngọ) | Mang chủng | 75° | 28.05.1567 00:18 | 20.04.1567 |
12 | Hạ chí | 90° | 12.06.1567 17:35 | 06.05.1567 | |
13 | 6 (Mùi) | Tiểu thử | 105° | 28.06.1567 11:22 | 22.05.1567 |
14 | Đại thử | 120° | 14.07.1567 04:24 | 09.06.1567 | |
15 | 7 (Thân) | Lập thu | 135° | 29.07.1567 20:14 | 24.06.1567 |
16 | Xử thử | 150° | 14.08.1567 09:45 | 10.07.1567 | |
17 | 8 (Dậu) | Bạch lộ | 165° | 29.08.1567 20:45 | 25.07.1567 |
18 | Thu phân | 180° | 14.09.1567 04:32 | 12.08.1567 | |
19 | 9 (Tuất) | Hàn lộ | 195° | 29.09.1567 09:14 | 27.08.1567 |
20 | Sương giáng | 210° | 14.10.1567 10:41 | 13.09.1567 | |
21 | 10 (Hợi) | Lập đông | 225° | 29.10.1567 09:23 | 28.09.1567 |
22 | Tiểu tuyết | 240° | 13.11.1567 05:34 | 13.10.1567 | |
23 | 11 (Tý) | Đại tuyết | 255° | 28.11.1567 00:05 | 28.10.1567 |
24 | Đông chí | 270° | 12.12.1567 17:24 | 12.11.1567 |
Ngày và thời điểm của các tiêt khí trong năm 1567
Ví dụ: ngày Lập Xuân là ngày 4 hoặc mùng 5 tháng 2 dương lịch. Khi đó, mặt trời nằm ở vị trí 315 độ trên mặt phẳng không gian của trái đất mà ta quan sát được. Sau ngày Lập Xuân, kéo dài đến ngày 19 hoặc 20 tháng 2. Khi ấy mặt trời đã chuyển sang vị trí 330 độ, có nghĩa là đã kết thúc tiết Lập Xuân bắt đầu bước vào tiết Vũ Thuỷ.
Có một điều thú vị rằng, hầu hết học giả tại Việt Nam đều cho rằng “tiết” và “khí” là 2 phần riêng biệt. Chúng luôn phiên đan xen lẫn nhau, cứ một “tiết” (trung khí) là lại tới một “khí” (tiết khí), bắt đầu từ tiết lập xuân. Tuy nhiên, để cho dễ hiểu và ứng dụng thì ngày nay chúng ta vẫn thường gọi chung là tiết khí, hoặc ngắn gọn là tiết.