Bảng ngày giờ tiết khí năm 1776
Tiết khí thực chất là 24 điểm đặc biệt trên quỹ đạo chuyển động của Trái Đất khi quay xung quanh mặt trời. Khi ta chia mặt phẳng thành 360 độ thì tương ứng mỗi một tiết khí cách nhau 15 độ. Ngày bắt đầu một tiết khí là những ngày mặt trời ở các vị trí toạ độ nhất định.
Theo đó, trong một năm có 24 tiết khí theo lịch vạn niên. Đó là những ngày mà mặt trời nằm ở các kinh độ: 0°, 15°, 30°, 45°, 60°, 75°, 90°, 105°, 120°, 135°, 150°, 165°, 180°, 195°, 210°, 225°, 240°, 255°, 270°, 285°, 300°, 315°, 330°, 345° so với Trái Đất.
Khi ta chia mặt phẳng thành 360 độ thì tương ứng mỗi một tiết khí cách nhau 15 độ
Có 2 yếu tố làm ảnh hưởng tới khoảng cách giữa các tiết khí cạnh nhau:
Vì vậy, khoảng cách giữa 2 tiết khí gần nhau sẽ dao động trong khoảng 14-16 ngày. Ta có thể quan sát kỹ hơn bảng ngày giờ tiết khí năm 1776 dưới đây:
STT | Tháng | Tiết khí | Kinh độ mặt trời | Ngày dương lịch | Ngày âm lịch |
---|---|---|---|---|---|
1 | 12 (Sửu) | Tiểu hàn | 285° | 05.01.1776 22:45 | 15.11.1775 |
2 | Đại hàn | 300° | 20.01.1776 16:14 | 30.11.1775 | |
3 | 1 (Dần) | Lập xuân | 315° | 04.02.1776 10:47 | 15.12.1775 |
4 | Vũ thuỷ | 330° | 19.02.1776 07:10 | 01.01.1776 | |
5 | 2 (Mão) | Kinh trập | 345° | 05.03.1776 05:56 | 16.01.1776 |
6 | Xuân phân | 0° | 20.03.1776 07:34 | 01.02.1776 | |
7 | 3 (Thìn) | Thanh minh | 15° | 04.04.1776 12:20 | 16.02.1776 |
8 | Cốc vũ | 30° | 19.04.1776 20:16 | 02.03.1776 | |
9 | 4 (Tỵ) | Lập Hạ | 45° | 05.05.1776 07:16 | 18.03.1776 |
10 | Tiểu mãn | 60° | 20.05.1776 20:52 | 03.04.1776 | |
11 | 5 (Ngọ) | Mang chủng | 75° | 05.06.1776 12:39 | 19.04.1776 |
12 | Hạ chí | 90° | 21.06.1776 05:40 | 06.05.1776 | |
13 | 6 (Mùi) | Tiểu thử | 105° | 06.07.1776 23:22 | 21.05.1776 |
14 | Đại thử | 120° | 22.07.1776 16:33 | 08.06.1776 | |
15 | 7 (Thân) | Lập thu | 135° | 07.08.1776 08:44 | 24.06.1776 |
16 | Xử thử | 150° | 22.08.1776 22:48 | 09.07.1776 | |
17 | 8 (Dậu) | Bạch lộ | 165° | 07.09.1776 10:29 | 25.07.1776 |
18 | Thu phân | 180° | 22.09.1776 19:02 | 10.08.1776 | |
19 | 9 (Tuất) | Hàn lộ | 195° | 08.10.1776 00:33 | 26.08.1776 |
20 | Sương giáng | 210° | 23.10.1776 02:46 | 12.09.1776 | |
21 | 10 (Hợi) | Lập đông | 225° | 07.11.1776 02:11 | 27.09.1776 |
22 | Tiểu tuyết | 240° | 21.11.1776 22:57 | 11.10.1776 | |
23 | 11 (Tý) | Đại tuyết | 255° | 06.12.1776 17:54 | 26.10.1776 |
24 | Đông chí | 270° | 21.12.1776 11:28 | 11.11.1776 |
Ngày và thời điểm của các tiêt khí trong năm 1776
Ví dụ: ngày Lập Xuân là ngày 4 hoặc mùng 5 tháng 2 dương lịch. Khi đó, mặt trời nằm ở vị trí 315 độ trên mặt phẳng không gian của trái đất mà ta quan sát được. Sau ngày Lập Xuân, kéo dài đến ngày 19 hoặc 20 tháng 2. Khi ấy mặt trời đã chuyển sang vị trí 330 độ, có nghĩa là đã kết thúc tiết Lập Xuân bắt đầu bước vào tiết Vũ Thuỷ.
Có một điều thú vị rằng, hầu hết học giả tại Việt Nam đều cho rằng “tiết” và “khí” là 2 phần riêng biệt. Chúng luôn phiên đan xen lẫn nhau, cứ một “tiết” (trung khí) là lại tới một “khí” (tiết khí), bắt đầu từ tiết lập xuân. Tuy nhiên, để cho dễ hiểu và ứng dụng thì ngày nay chúng ta vẫn thường gọi chung là tiết khí, hoặc ngắn gọn là tiết.